Deprem Konut Projeleri: Genel Durum (Mart 2025)
Türkiye’de deprem konut projeleri, özellikle 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri sonrası hız kazandı. Ancak İstanbul, beklenen Marmara depremi riski nedeniyle depreme hazırlık ve kentsel dönüşüm projelerinde ayrı bir öneme sahip. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, TOKİ ve Emlak Konut GYO gibi kamu kurumları ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) bu süreçte aktif rol oynuyor.
İstanbul’daki Başlıca Deprem Konut Projeleri
- TOKİ ve Emlak Konut Projeleri:
- Rezerv Konutlar: İstanbul’da olası bir deprem sonrası kullanılmak üzere rezerv alanlarda (örneğin, Küçükçekmece, Başakşehir, Esenler) konut üretimleri devam ediyor. Bakanlık, 2023’ten beri İstanbul’da 1 milyon yeni konut hedefini sürdürüyor. Mart 2025 itibarıyla, bu kapsamda on binlerce konutun inşası sürüyor; bazıları 2025 sonu teslim hedefiyle ilerliyor.
- “Yarısı Bizden” Kampanyası: 2023’te başlatılan bu kampanya, riskli yapılarda oturanlara yeni konutlar için maddi destek sağlıyor. İstanbul’da 300.000’e yakın başvuru alındı ve projeler etap etap tamamlanıyor.
- Kazançlı Yatırım Kampanyası (2025): Emlak Konut’un Şubat 2025’te duyurduğu kampanya, İstanbul’da 25 projede peşinatsız ve azalan taksitli ödeme seçenekleriyle konut sunuyor. Teslimler 2025-2026 arasında planlanıyor.
- İBB’nin Kentsel Dönüşüm Çalışmaları:
- İstanbul Yenileniyor: İBB iştiraki KİPTAŞ, 2021’den beri riskli binaların yenilenmesi için çalışıyor. Bugüne kadar 29 noktada 16.015 bağımsız birim teslim edildi veya inşa aşamasında. 2025’te 14.077 konutun dönüşümü hedefleniyor.
- Sıfır Faizli Finansman: Dar gelirli vatandaşlara faizsiz kredi sağlanarak riskli yapıların yenilenmesi teşvik ediliyor. Bu proje, 2025’te ilk uygulamalarına başlayacak.
- Deprem Dayanıklılığı Sıfır Olan Binalar İçin Kira Desteği: İBB, 318 riskli binada yaşayanlara kira yardımı yaparak güvenli konutlara geçişi destekliyor.
- Özel Sektör Projeleri:
- Sismik izolatörlü konutlar (örneğin, Başakşehir’deki Mavera Comfort) gibi depreme dayanıklı projeler özel firmalarca hayata geçiriliyor. Bu projeler, 2025’te teslim edilecek yapılar arasında yer alıyor.
İlerleme ve Teslim Durumu
- TOKİ: Deprem bölgelerinde (Kahramanmaraş, Hatay gibi) 201.000’den fazla konut teslim edildi (Mart 2025 itibarıyla). İstanbul’da ise rezerv konutların bir kısmı 2025’te, büyük kısmı 2026-2027’de tamamlanacak.
- İBB: 2023’te 18,8 milyar TL’lik yatırımla 50 proje tamamlandı; 66 proje devam ediyor. 2025’te binlerce konutun teslimi planlanıyor.
- Hedef: Bakanlık, 2025 sonuna kadar İstanbul’da 200.000’e yakın konutu tamamlamayı amaçlıyor. Ancak inşaat maliyetleri ve iş gücü eksikliği nedeniyle bazı projelerde gecikmeler yaşanabilir.
Kiralar Üzerindeki Etkisi
Önceki sorunuzda “deprem konutları teslim edilirse kiralar düşer mi?” demiştiniz. Bu bağlamda:
- Arz Artışı: İstanbul’da 50.000-100.000 konutun kiralık piyasasına girmesi, özellikle Esenyurt, Bağcılar gibi bölgelerde kiraları %10-20 düşürebilir. Ancak bu, konutların kiraya verilip verilmediğine bağlı.
- Talep Azalması: Deprem bölgelerine geri dönüş olursa, İstanbul’daki talep baskısı hafifleyebilir, bu da kiraları bir miktar düşürür.
- Zamanlama: Teslimler 2025’te başlarsa, kiralar üzerindeki etki 2026’da daha net görülür. Şehir genelinde dramatik bir düşüş için milyonlarca yeni konuta ihtiyaç var.
Sonuç
İstanbul’daki deprem konut projeleri, hem depreme hazırlık hem de barınma sorununa çözüm için kritik. 2025, teslimatlar açısından önemli bir yıl olacak; TOKİ, Emlak Konut ve İBB projeleriyle on binlerce konut tamamlanacak. Kiralar üzerindeki etkisi ise lokal ve sınırlı kalabilir; geniş çaplı bir düşüş için ekonomik istikrar ve daha fazla arz şart.