Özbekistan’ın inşaat sektörü, hem kamu hem de özel yatırımların etkisiyle önemli bir büyüme ve gelişme yaşıyor. 2024 başı itibarıyla ülkede 34.000’den fazla aktif inşaat işletmesi bulunmaktadır ve bu şirketlerin 7.400’den fazlası yalnızca Taşkent’te bulunmaktadır (UZBUILD.UZ) (Daryo.uz)
Özbekistan’da İnşaat Sektörünün Gelişimi ve Gelecek Beklentileri
Giriş
Özbekistan, Orta Asya’nın en dinamik gelişen ekonomilerinden biri olarak, inşaat sektöründe de önemli atılımlar yapmaktadır. Son yıllarda hükümetin altyapı ve konut yatırımları, özel sektörün büyüme hamleleri ve yabancı yatırımların artışıyla birlikte, ülkenin inşaat sektörü hızla büyümektedir. Bu makalede, Özbekistan’daki inşaat sektörünün mevcut durumu, ana oyuncular, hükümetin stratejileri ve gelecekteki beklentiler detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
Tarihçe ve Genel Durum
Özbekistan’ın inşaat sektörü, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından ekonomik ve politik dönüşümlerle birlikte önemli değişiklikler geçirmiştir. 1990’lı yıllarda bağımsızlığını kazanan ülke, 2000’li yıllarda ekonomik reformlarla birlikte inşaat sektöründe de büyük adımlar atmıştır. Özellikle 2016 yılından itibaren Şavkat Mirziyoyev’in başkanlık döneminde sektörde ciddi reformlar ve yatırımlar yapılmıştır.
2024 yılı itibariyle Özbekistan’da 34,629 aktif inşaat işletmesi bulunmaktadır ve bunların büyük bir kısmı başkent Taşkent’te yoğunlaşmıştır. İnşaat sektörünün ülkenin Gayri Safi Yurtiçi Hasılası’ndaki (GSYİH) payı artarak %6.7 seviyelerine ulaşmıştır
Hükümet Politikaları ve Stratejileri
Hükümet, inşaat sektörünün büyümesi için çeşitli stratejik planlar ve politikalar geliştirmiştir. “Yeni Özbekistan Stratejisi” ve “Dijital Özbekistan 2030” gibi programlar, sektöre yönelik kapsamlı bir yol haritası sunmaktadır. Bu stratejiler kapsamında, altyapı projeleri, konut inşaatları, enerji verimliliği sağlayan teknolojiler ve şehirleşme projelerine büyük önem verilmektedir
Altyapı ve Konut Projeleri
Özbekistan’da altyapı ve konut projeleri, hükümetin en öncelikli yatırım alanlarından biridir. 2017-2022 yılları arasında, “Yeni Özbekistan” programı çerçevesinde 300 bin konut inşa edilmiştir. Bu projeler, hem kentsel dönüşüm hem de kırsal alanların geliştirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Özellikle düşük gelirli aileler için yapılan sosyal konut projeleri, toplumun geniş kesimlerine konut sağlama amacını taşımaktadır
Enerji Verimliliği ve Yeşil Teknolojiler
Enerji verimliliği, Özbekistan inşaat sektöründe önemli bir odak noktasıdır. Hükümet, binaların enerji tüketimini azaltmak için yeşil teknolojilerin kullanımını teşvik etmektedir. Bu kapsamda, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, enerji verimli bina tasarımları ve akıllı bina yönetim sistemleri yaygınlaşmaktadır. Bu girişimler, hem çevresel sürdürülebilirlik hem de uzun vadeli maliyet tasarrufları açısından kritik öneme sahiptir
Özel Sektör ve Yabancı Yatırımlar
Özbekistan’da inşaat sektörü, sadece kamu yatırımları ile değil, aynı zamanda özel sektör ve yabancı yatırımların katkılarıyla da büyümektedir. Ülkeye yapılan yabancı yatırımlar, teknolojik yeniliklerin ve uluslararası standartların benimsenmesine olanak tanımaktadır. Özellikle Çin, Güney Kore, Almanya ve Türkiye gibi ülkelerden gelen yatırımcılar, Özbekistan’da büyük projelere imza atmaktadır
Başlıca İnşaat Firmaları
Özbekistan’da faaliyet gösteren başlıca inşaat firmaları arasında UzBuild, UzQurilishMateriallari ve Artel gibi şirketler bulunmaktadır. Bu firmalar, hem konut hem de ticari projelerde önemli rol oynamaktadır. Ayrıca, büyük altyapı projelerinde yer alan uluslararası inşaat firmaları da bulunmaktadır. Örneğin, Çinli inşaat firmaları, ülkenin demiryolu ve otoyol projelerinde aktif rol almaktadır
Gelecek Beklentileri ve Trendler
Özbekistan’ın inşaat sektöründe önümüzdeki yıllarda önemli büyüme ve gelişme potansiyeli bulunmaktadır. Hükümetin 2022-2026 yıllarını kapsayan kalkınma stratejisi, sektöre yönelik kapsamlı hedefler içermektedir. Bu hedefler arasında, yabancı yatırım çekmek, enerji verimliliğini artırmak, dijital altyapıyı geliştirmek ve turizmi teşvik etmek yer almaktadır
Dijital Dönüşüm ve Akıllı Şehirler
Dijitalleşme, Özbekistan’ın inşaat sektöründe önemli bir trend olarak öne çıkmaktadır. “Dijital Özbekistan 2030” programı kapsamında, akıllı şehir projeleri ve dijital altyapı yatırımları hayata geçirilmektedir. Bu projeler, şehirlerin daha verimli, sürdürülebilir ve yaşanabilir hale gelmesini amaçlamaktadır. Akıllı şehirler, IoT (Nesnelerin İnterneti), büyük veri analitiği ve yapay zeka gibi teknolojilerin entegrasyonunu içermektedir
Sürdürülebilirlik ve Yeşil Binalar
Sürdürülebilirlik, gelecekte Özbekistan inşaat sektörünün en önemli önceliklerinden biri olacaktır. Yeşil binalar, enerji verimli tasarımlar ve çevre dostu malzemelerin kullanımı teşvik edilmektedir. Bu alanda, yerel ve uluslararası standartlara uygun olarak yeşil sertifikalar almak için projeler geliştirilmektedir. Sürdürülebilir inşaat uygulamaları, hem çevresel etkileri azaltmak hem de uzun vadeli maliyet tasarrufları sağlamak açısından kritik öneme sahiptir
Yabancı İşbirlikleri ve Teknoloji Transferi
Yabancı işbirlikleri ve teknoloji transferi, Özbekistan inşaat sektörünün modernizasyonunda önemli rol oynamaktadır. Yabancı inşaat firmaları ile yapılan ortaklıklar, sektördeki teknik bilgi ve becerilerin artmasına katkı sağlamaktadır. Ayrıca, yeni inşaat teknolojilerinin ve yöntemlerinin benimsenmesi, projelerin daha hızlı ve maliyet etkin bir şekilde tamamlanmasını sağlamaktadır
Sonuç
Özbekistan’da inşaat sektörünün 2024 yılında reel olarak yaklaşık %5,8 oranında büyümesi bekleniyor. Bu büyüme, altyapının, konut projelerinin ve doğrudan yabancı yatırımların geliştirilmesine yönelik çeşitli hükümet girişimleriyle destekleniyor. Hükümet, “Yeni Özbekistan” stratejisi ve “Dijital Özbekistan 2030” (GlobeNewswire) gibi programlar kapsamında altyapı ve konut konularına önemli ölçüde odaklanmak da dahil olmak üzere yatırım için iddialı hedefler belirledi.
Büyük inşaat projeleri ve reformlar arasında uygun fiyatlı konutların inşası, enerji tasarrufu sağlayan teknolojilerin uygulamaya konulması ve ülke çapında önemli altyapı iyileştirmeleri yer alıyor. 2024 yılında inşaat sektörü sadece Ocak ayında yaklaşık 534 milyon dolar değerinde projelerin tamamlandığını gördü ve bu durum sektörün güçlü faaliyetini ve ülke ekonomisi açısından stratejik önemini ortaya koydu (GlobeNewswire) (Daryo.uz)
Önemli inşaat şirketleri ve projeler, inşaat sektöründeki yeniliklerin sergilenmesi ve uluslararası iş ilişkilerinin geliştirilmesi (UZBUILD.UZ) için kritik bir platform görevi gören UzBuild sergisi gibi etkinliklere sıklıkla katılıyor.
Belirli projeler ve şirketler hakkında daha ayrıntılı bilgi ve güncellemeler için UzBuild sergi web sitesi gibi kaynakları veya Research and Markets gibi kuruluşların sektör raporlarını inceleyebilirsiniz.
